یکی از مهمترین مبحث هایی که در یک دوره تمرین یا بهتر بگوییم در یک جلسه تمرین بایستی رعایت گردد گرم کردن بدن است چنانچه در فیزیولوژی ورزش دیدیم که هر فرد ورزشکاری بتواند طوری بدنش را گرم نماید که به راحتی خون و اکسیژن به عضلات برساند آن فرد در آن جلسه تمرین بهتر عمل خواهد نمود چون خون و اکسیژن به عضلات برساند آن فرد در آن جلسه تمرین بهتر خواهد نمود چون خون فرد ورزشکار دارای اکسیژن سرشار بوده و استرس سلول عضلانی قرار خواهد گرفت و نمی گذارد اسیدلاکتیک در عضله جمع شود و باعث درد آن ناحیه گردد .
در بالا بردن درجه حرارت توسط گرم کردن بدن دستگاه تنفس و عضلات تنفس بیشتر درگیر هستند به دیافراگم که یکی از مهمترین عضلات در تنفس است خون و اکسیژن بیشتری رسیده در نتیجه باعث بهبودی در تنفس فرد ورزشکار می شود .
فیزیولوژی سرد کردن بدن :
پس از تمرینات متناوب چه به مدت طولانی یا کوتاه سرد کردن بدن باید صورت بگیرد. سرد کردن بدن در جلسه بعدی تمرین بسیار بسیار موثر است. کسانی که پس از یک جلسه تمرین یک دفعه تمرین را قطع می کنند در واقع با افت ناگهانی ضربان قلب مواجه می گردند و باعث می شوند که اسیدلاکتیک که بر اثر فشار تمرین حاصل شده است و در بدن باقی بماند. اسیدلاکتیک باعث گرفتگی حاد و یا تاخیری شده است یعنی اینکه اسید موجود در خون که بایستی به کبد برده شود تا در آنجا شکسته شده و تبدیل به کلیکوژن شود که یا به صورت چربی در آیدیا در مصرف عضله دیگری قرار گیرد انجام نشده و در عضله به صورت توده ای از اسید درآید و از کارایی عضلانی بکاهد ولی اگر با استراحت فعال انجام پذیرد این گونه نخواهد شد و خون اسیدلاکتیک را به کبد برده و در آنجا آن را تجزیه خواهد نمود .
بهترین راه برگشت به حالت اولیه استراحت به صورت فعال خواهد بود به این ترتیب که فرد به جای اینکه یک دفعه پس از تمرین بایستد با راه رفتن و انجام حرکات کششی و ورزشهای سبک ضربان قلب را کند کرده و سپس تمرین را قطع می کند .
قلب و تمرینات : فعالیت جسمانی انسان تحت تاثیر قلب محدود می گردد و علتش این است که این قلب انسان است که با پلمپ خون، اکسیژن را به سلولهای بدن می رساند. مواد زائد داخل بدن ی مصرف مانند دی اکسید کربن و غیره نیز از این طریق خون از بدن خارج می گردد .
قلب از سه لایه تشکیل شده است: اندوکارد، اپی کارد و میدوکارد که ترتیب لایه داخلی، لایه میانی و لایه بیرونی را شامل می شود. سیستم عصبی قلب بر خلاف عضلات سیستم حرکتی است. عضله قلب معمولاً تحت قلب برخلاف عضلات سیستم حرکتی است. عضله قلب معمولاً تحت کنترل ارادی نیست. بافت عضلانی قلب خاصیت بخصوص به نام اتوریتمی سیتی، (Authorheytamicity) دارد. به این معنی که برای انقباض احتیاج به محرکه عصبی ندارد. انقباض قلب واسطه امواج و گره های سیسنوسی بطنی حاصل می گردد. این است که می گویند قلب ضربان خواهد داشت .
گردش خون قلب : قلب دارای چهار حفره است. دهلیزهای راست و چپ و بطن های راست و چپ که تمام در حدود 400 گرم وزن خواهد داشت. شایع ترین مفاصلی که دچار شکستگی رباط ها می شوند مفاصل مچ پا و زانو هستند. باید به درد حساسیت موضعی و تورم اطراف مفصل دقت کرد. هر حرکت می تواند موجب افزایش خونریزی در موضع آسیب و تشدید ضایعه گردد .
ورزشکار را در یک موقعیت راحت قرار دهید و ناحیه آسیب دیده را بی حرکت نگهدارید. به مدت 20 دقیقه از کمپرس آب استفاده کنید.
در مواقعی که از یخ استفاده نمی کنیم عضو آسیب دیده را بانداژ کنید. این بانداژ از تورم بیشتر آن جلوگیری می کند .
دوران بهبودی کامل از آسیب پیچ خوردگی حداقل 6 هفته می باشد .
در موارد آسیب جدی نیاز به عمل جراحی می باشد .
کوفتگی :
کوفتگی در حقیقت خونریزی داخل عضله به دلیل ضربه است. در این آسیب پوست محل پاره شده و خون به داخل عضله و زیر پوست گسترش می یابد و چند ساعت بعد از آسیب پوست محل آسیب دیدگی کبود می شود .
درمان های اولیه :
عضو آسیب دیده را بالا و بی حرکت نگهدارید .
از یخ برای کاهش خونریزی در محل آسیب دیده استفاده کنید .
بانداژ عضو آسیب دیده .
مصدوم سریعاً به بیمارستان منتقل گردد .
بر مبنای محل آسیب طول دوران بهبودی بسیار متغیر است .
آب و رفع خستگی
آب درمانی چگونه باعث رفع خستگی ورزشکاران می شود؟ برای شناخت و
آگاهی از چگونگی عمل و علل رفع خستگی ورزشکاران، متعاقب استفاده
از هیدروتراپی باید تاثیرات فیزیولوژیکی آب درمانی را نیز بررسی
کرد. به طور کلی، در هنگام قرار گرفتن در آب، تغییرات زیر در
بافت ها و اندام های بدن رخ می دهد.
- افزایش درجه حرارت بدن: بر حسب میزان و مقدار گرمای آب، درجه
حرارت بدن هم تغییر می کند. در اغلب موارد که درجه حرارت آب
استخر بین 34 تا 37 درجه سانتیگراد باشد، دمای بافت ها و عضلات
ورزشکار نیز مقداری افزایش می یابد.
- افزایش سوخت و ساز بافت ها: در اثر افزایش حرارت بافت های
مختلف بدن، میزان سوخت وساز یا متابولیسم عمومی بافت ها نیز زیاد
می شود.
- اتساع عروق: بالا بودن حرارت آب منجر به بالا رفتن حرارت بدن و
متعاقب آن، متسع شدن عروق و مویرگ ها می شود. در ضمن، اتساع
عروقی می تواند ناشی از افزایش سوخت و ساز سلول ها باشد که نیاز
به اکسیژن اضافی و دفع بیشتر مواد حاصل از سوخت و ساز دارند.
- افزایش جریان خون: افزایش درجه حرارت بدن موجب زیادتر شدن سوخت
و ساز سلول ها می شود که برای جبران کردن این امر، بدن به افزایش
جریان خون بافت ها روی می آورد. بنابر این، میزان جریان خون نیز
متعاقب قرار گرفتن در آب گرم افزایش می یابد.
- افزایش میزان فعالیت قلب: به دنبال اتساع عروق خونی و زیاد شدن
میزان جریان خون، میزان خون وارده به قلب نیز زیادتر می شود و
طبق قانون فرانگ استارلینگ (هرچه خون وارده به قلب زیادتر شود،
خون خارج شده از آن نیز زیادتر می شود) میزان برون ده قلبی نیز
افزایش می یابد و فعالیت قلبی هم بیشتر می شود.
به دنبال ایجاد تاثیرات فیزیولوژیکی فوق در بافت ها و اندام های
بدن، یک سلسله تاثیرات درمانی در فرد مشاهده می شود، از جمله در
اثر افزایش جریان خون و بهبود وضع تغذیه در اندام ها و دفع سریع
مواد زاید، گرفتگی و اسپاسم عضلات فرد، بر اثر وقوع تغییرات
مذکور، این درد و ناراحتی ورزشکار از بین می رود. به طور خلاصه
می توان گفت که تاثیرات درمانی آب به واسطه اثری است که آب روی
پوست بدن دارد. در آب درمانی، پوست بدن به عنوان یک عضو مهم و
اساسی است، زیرا بر اثر برخورد جریان آب، گیرنده های عصبی پوست
تحریک می شوند. تحریکات ایجاد شده از طریق اعصاب، بر سیستم عصبی
مرکزی تاثیر می گذارند و این تاثیرات سیستم عصبی مرکزی است که
باعث به وجود آمدن اثرات درمانی آب می شود. استفاده از آب درمانی
روی جریان خون، سوخت و ساز بدن، سیستم عصبی، ترکیب خون و میزان
ترشح غدد نیز تاثیر می گذارد و در نهایت، تجمع این تاثیرات روی
روان فرد منعکس می شود.
موارد کاربرد آب درمانی در ورزش
از هیدروتراپی به غیر از رفع خستگی و آرامش در ورزشکاران، در
موارد دیگری نیز می توان استفاده کرد. مهم ترین کاربردهای آب
درمانی شامل موارد زیر است:
1- به عنوان قسمتی از درمان فوری ضایعه ورزشی که باید از آب سرد
با درجه حرارت حدود 12/8 درجه سانتیگراد استفاده کرد. برای مثال،
قرار دادن مچ پا یا دست ضایعه دیده در ظرف آب سرد، باعث جلوگیری
از ایجاد تورم و التهاب در موضع صدمه دیده می شود و درد را کاهش
می دهد.
2- در درمان ضایعات ورزشی مزمن مثل کوفتگی، رگ به رگ شدن و پیچ
خوردن مفاصل، التهاب و تورم تاندون یا زرد پی می توان از آب
درمانی استفاده کرد. برخی از متخصصان عقیده دارند که در هر مرحله
از ضایعات سیستم عضلانی - استخوانی می توان از آب درمانی استفاده
کرد. البته توصیه می شود که در اوایل وجود ضایعه حاد و شدید، از
آب گرم نیز استفاده کرد.
3- بعد از عمل جراحی در صدمات ورزشی، برای به دست آوردن دامنه
حرکتی مفاصل می توان از آب درمانی استفاده کرد. از موارد مهم
دیگر، کاربرد آب درمانی در ورزش برای تحرک و انعطاف پذیری در
عضلات و مفاصل است. در این حالت نیز عضو مورد نظر را در یک وان
یا ظرف مناسب قرار می دهیم. در صورت امکان می توان از استخر آب
گرم استفاده کرد. گرمای آب باعث نرم شدن بافت ها و عضلات و مفاصل
می شود و این امر کیفیت انجام حرکات در عضو صدمه دیده را بهبود
می بخشد.
4- به عنوان قسمتی از برنامه آمادگی ورزشکاران هم می توان از آب
درمانی استفاده کرد. منظور این است که برای گرم کردن عضلات بدن،
افزایش جریان خون در بافت ها، بهبود وضع تغذیه سلول ها، قبل از
شروع تمرینات و حرکات جهت تقویت و آماده کردن بدن، می توان از آب
درمانی استفاده کرد.
5- از جمله موارد دیگری که هیدروتراپی در ورزش کاربرد دارد، تمیز
و برطرف کردن مواد خارجی از روی زخم ها، خراشیدگی ها، تاول ها و
دیگر صدمات ورزشی است که در پوست بدن به وجود می آید.
ممنوعیت استفاده از آب درمانی
اگرچه استفاده از آب درمانی یک روش بدون خطر و بی عارضه است و می
توان آن را برای اکثر ورزشکاران تجویز کرد، بهتر است در هنگام
استفاده از آن به نکاتی چند توجه داشت:
1- در هنگام وجود اختلال حسی در ورزشکاران، باید در درجه حرارت
آب دقت زیادی به عمل آورد، زیرا امکان ایجاد ضایعه، پس از
استفاده از آب گرم در ورزشکارانی که دچار اختلالات حسی هستند،
وجود دارد.
2- همچنین ورزشکارانی که اختلالات گردش خون، عفونت حاد، زخم باز
و وسیع، نارسایی قلبی یا نارسایی تنفسی و اختلالات غدد دارند،
نباید از هیدروتراپی استفاده کنند. در صورت به کار بردن آن نیز
باید دقت بسیار زیادی به عمل آورد. در هنگام استفاده از آب گرم،
چون فشار خون پایین می آید، بنابراین در ورزشکارانی که نارسایی
قلبی دارند، استفاده از آب درمانی ممنوع است.
3 -همچنین در آن دسته از ورزشکاران زن که دوران قاعدگی را می
گذرانند، نباید از هیدروتراپی استفاده کرد
